Van hout naar ijzer Volgens het persbericht zou hij op 29 januari 2005 om 10.30 uur weer worden opgericht; de ooievaarspaal. Dat stond er wel zo stoer, maar zou het de knotploeg ook lukken om die 12 meter lange, metalen mast netjes rechtop te zetten?
Er kwam in ieder geval veel publiek op af, en samen met de knotters, met enige Lions en met de - regionale en plaatselijke- schrijvende en “pratende” pers (Radio Rijnwoude was er bij) stond het aardig vol op de dijk rondom het eilandje op het Spookverlaat.

Wat er aan vooraf ging

Al heel lang onderhoudt de vogelwerkgroep een ooievaarspaal op het Spookverlaat. Sinds 1995 broeden er jaarlijks ooievaars op dit nest. Er zijn in al die jaren al heel wat jongen uitgevlogen, waardoor onze paal goed bijdraagt aan het landelijke herstelprogramma. De werkgroep is er dan ook erg trots op. De ooievaars bouwen elk jaar een nieuw stukje boven op het oude nest. Na het vorige broedseizoen stak het nest inmiddels meer dan een meter uit boven het houten plateau, dat bovenin de paal (een oude lichtmast) was bevestigd. Het nest helde enigszins over, de ooievaars hadden een bouwafwijking naar het oosten. Op zich nog geen reden om het nest te strijken, en zo op het oog zag de constructie er ook nog stevig genoeg uit.

Het eiland waarop de ooievaarspaal staat, was al geruime tijd niet meer geheel onder handen genomen. Het werd hoog tijd om daar weer wat aan te doen, al was het maar omdat de ooievaars bijna niet meer bij hun nest konden vanwege de steeds hoger wordende bomen er om heen. Bovendien nam het risico toe dat met een flinke storm veel van die windvangers zouden omwaaien of inscheuren. Verder was het een perfecte locatie voor de gasten van de natuurwerkdag en voor de Lions (een vereniging van notabelen uit de streek).

Tijdens de eerste werkdag van de Lions wilden deze heren een wel erg forse boom omzagen. Het woei stevig, en dus was het nodig dat de boom met behulp van een touw en veel mankracht de goede kant op werd geleid. Het ongeluk wilde echter, dat het touw afbrak net op het moment dat een windvlaag de boom de verkeerde kant op duwde. Daardoor belandde deze op één van de stalen tuidraden die de ooievaarspaal overeind houden. De paal helde daardoor erg over, en dit leverde gevaar op voor de knotters, omdat het nest er vanaf dreigde te schuiven. Daarom moest de mast gestreken worden.
Een geluk bij dit ongeluk was, dat het nest bij nadere beschouwing hard aan renovatie toe was. Het houtwerk waarop het rustte was geheel verrot. Een volgend broedseizoen zou mogelijk slecht zijn afgelopen voor onze ooievaars.

De nieuwe solide opbouw

Terwijl een nieuw bovendeel voor de ooievaarspaal gemaakt werd (dit keer van metaal) werd het eiland in november en december verder geknot. Op de laatste knotdag in december was het meeste werk aan het eiland geklaard. De ooievaars vlogen tijdens deze prachtige dag diverse keren over het nu erg kale eiland. Waar was hun paal nou gebleven? De knotters vroegen zich af of zij ondanks deze veranderingen aan het eiland wel weer op hun vertrouwde stek zouden terugkeren.

Oplettende natuurliefhebbers werden in de tussentijd al een beetje nerveus; zou de paal nog wel terugkomen? Ook in de bekende en gewaardeerde natuurrubrieken via de mail over natuur in deze streek (van en van ) werd aandacht gevraagd voor de verdwenen paal. De knotters konden iedereen geruststellen: er werd aan gewerkt!
Naar een ontwerp van materiaalmeester was een mooie, stabiele constructie van verzinkt metaal gemaakt door firma Vertegaal machinebouw te Hazerswoude.
Half januari 2005 was dit klaar. Er kon een terugplaatsdatum voor de paal worden afgesproken: 29 januari jl.

De laatste voorbereidingen

De woensdag voor de plaatsing was een kleine ploeg knotters hard aan de slag. Er werd bekeken of alles paste, en in de metalen constructie werd van wilgentenen een bodem van het nest gevlochten, dat met draad stevig werd vastgezet. Verder werden er plannen gesmeed voor het overeind zetten van het nest. Tussen de twee stammen van de wilg vlak achter de locatie van het nest, zou een metalen paal bevestigd worden met daaraan een katrol, waar de kabel doorheen zou gaan waarmee het nest zou worden “opgelierd”.

Op vrijdag werd de paal vervolgens met de trekker van het erf, waar de paal de afgelopen maanden opgeslagen had gelegen, naar het Spookverlaat vervoerd. Het laatste stukje naar het eiland moest de loodzware paal met mankracht worden verplaatst, omdat de tractor daar niet kon komen. Met een tiental knotters, en vooral de beresterke, lukte dit uiteindelijk, onder andere over de verstevigde noodbrug. De techneuten mochten daarna de door hen bedachte hijsinstallatie gaan plaatsen. Dat ging vlot. bleek tijdens zijn opleiding aan de Hogere Schildersschool goed opgelet te hebben toen het vak “toegepaste mechanica” werd gegeven: de trekkracht van de katrol is inderdaad omlaag gericht. Dit voorkwam veel extra werk in verband met het plaatsen van schoren om de wilg te steunen. Ook bleek hij nog zeer vaardig in het omgaan met de Tirfor, de lier waarmee de paal omhoog getild zou moeten worden.

Alles leek nu in gereedheid, maar zou het de volgende dag ook gaan werken? Er werd besloten een proeftrekje te doen. De paal werd een stukje opgetrokken om te zien hoe dat ging. Met de tuidraden (vier man hangend aan de staalkabels, trekkend en vierend) werd voorkomen dat de paal ging zwaaien. De proef verliep glansrijk. Dit gaf hoop.

Grote belangstelling

De grote dag: 29 januari 2005

’s Ochtends om half elf moest het dan gebeuren. Op de locatie hingen vlaggen, de Nederlandse driekleur en de VWG-jubileumvlag. Ter beveiliging van toeschouwers was een wit-rood afzetlint gespannen. Alleen de echte werkers mochten daar achter komen. had enige dagen daarvoor nog een persbericht op mail doen uitgaan, en dit had effect. Er was veel lokale pers aanwezig. Goede PR!!!
Nadat de paal een eindje was opgetrokken, werd er een ladder tegenaan gezet voor de finishing touch. Over de gevlochten bodem werd paardenmest gesmeerd (lekker klusje voor) en daaraan werd wat oud nestmateriaal toegevoegd. Dit schijnt een oude truc te zijn om ooievaars te lokken, zo werd mij uit betrouwbare bron gemeld.
Daarna ging de paal verder omhoog; nog vlotter en gemakkelijker dan gedacht. Ondanks de begeleiding door de mensen aan de tuidraden kwam de paal toch een beetje scheef te staan. Dit zorgde voor veel hilariteit bij de omstanders op de wal, waar weer veel beste stuurlui bij zaten…… Maar de knotters zijn niet voor één gat te vangen. Er werd een touw om de onderkant van de paal geslagen en met een ferme ruk werd de paal rechtgetrokken Toen stond hij kaarsrecht. Even later werd hij door de zelfde geweldenaars weer iets schever gerukt. Naar later bleek was dit minder dom dan het er uitzag, omdat hij van zijn bodemplaat, diep in het veen verscholen, dreigde te glijden.
Met de wartels, vakkundig aangedraaid door, kwam de ooievaarspaal uiteindelijk kaarsrecht te staan. Nadat alle toeschouwers doorhadden dat de show over was, en tevreden huiswaarts keerden, werd het nawerk verricht: de hijsstellage werd afgebroken en de noodbrug weggehaald.
Het terrein werd na de weken van knotarbeid en klussen in verband met de ooievaarspaal weer teruggegeven aan de rechtmatige eigenaar: de natuur.

Gelukkig! Het nieuwe nest is in gebruik genomen!

Het mooiste komt nog

Omdat het werk aan het overeind zetten van de ooievaarspaal zo meeviel, gingen de knotters daarna nog verder met andere klussen op de kade.
De knotdag werd traditiegetrouw afgesloten in knotterspaleis “De Zaagbek” met heerlijke erwtensoep van knotter, en met veel anekdotes en leuke en/of flauwe grappen (“weet je hoe de paal nog veel sneller omhoog gekomen zou zijn? Door er een naakte vrouwtjespaal naast te zetten). Het was weer zo’n gezellige boel na een geslaagde knotochtend, dat er lang werd nagezeten.
Eén voor één taaiden de werkers af. Plotseling kwam weer terug met onverwacht goed nieuws: er zat al een ooievaar op het nest!!!!!

Niet te geloven, maar het bleek echt waar; al een paar uur na de oprichting zat een ooievaar zich uitgebreid op het nest te poetsen. En hoewel je nooit menselijke emoties naar dieren mag vertalen, leek het er sterk op of hij/zij wilde zeggen: “He hè, eindelijk staat ie er weer! Dat werd tijd!”.
Hopelijk duurt het niet lang of ook de partner meldt zich bij het nest. Indien dit seizoen weer als vanouds gebroed wordt, is het project pas echt geslaagd. Wanneer u dit artikel leest, moet dat al duidelijk zijn.

Aanvoer stalen ooievaarsnestCor Kes
Veilig achter het lint voor toeschouwers - Foto van Adri de Groot
- Foto van Adri de Groot
- Foto van Adri de Groot
Op het juiste moment even stoppen - Foto van Adri de Groot
Ooievaars schijnen een rommeltje als begin heerlijk te vinden - Foto van Adri de Groot
Aan elke borglijn staan ervaren vogelaars klaar - Foto van Adri de Groot
Zou de ooievaar straks het goede kastje kiezen... - Foto van Adri de Groot
- Foto van Adri de Groot
- Foto van Adri de Groot
Kijkers, klikkers en werkers - Foto van Adri de Groot
Is dit wel het juiste gaatje - Foto van Adri de Groot
- Foto van Adri de Groot
De nieuwe opbouw
- Foto van Adri de Groot
De pers wordt vakkundig te woord gestaan - Foto van Adri de Groot
Zeer tevreden met het resultaat - Foto van Adri de Groot
- Foto van Adri de Groot
Erg hoog dus - Foto van Adri de Groot
En direct bezoek - Foto van Wynand van den Bosch