Start » Werkgroepen » Educatiecommissie » Publieksexcursies en -avonden 2006 - 2007 » Cursus Vogelzang 2007 » 15 maart 2007 Startavond
De beschrijving van zang aan de hand van een sonogram

Onder grote belangstelling is de cursus Vogelzang voor Beginners op 15 maart 2007 gestart. Maar liefst 37 van de 42 opgegeven deelnemers waren de eerste avond bijeenkomst in Het Anker te Hazerswoude Hoge Rijndijk aanwezig. Ook enige uitgenodigde leden welke ook een onderdeel van de cursus zullen ondersteunen waren aanwezig.

Waarom en waarmee maken vogels geluid? Voor de pauze gafop deskundige wijze duidelijk uitleg op welke wijze vogels geluiden kunnen voortbrengen en met welk doel. Uiteraard zijn de vocale geluiden het meest uitgediept en werd bijna op wetenschappelijke wijze uitgelegd hoe, waarom en op welke wijze vogels kunnen fluiten. Aan de hand van een prachtige schema’s en grafieken werd aangegeven hoe aan de hand van onderzoeken het gedrag van vogels t.a.v. het voortbrengen van het fluiten door vogels weergegeven.wist deze droge kost, welke nodig is om een goede basis te hebben om meer te weten te komen over de vogelzang, luchtig en met vele duidelijke voorbeelden uit te leggen. Dit deed hij mede door het met vogelgeluiden te verduidelijken.

Veel heel veel ezelsbruggetjes en kapstokken Na de pauze kwamin actie om de praktijk meer uit de doeken hoe de geluiden in categorieën in te delen zijn, de biotopen waar de geluiden normaal gesproken te verwachten zijn en hoe er aan de hand van ezelsbruggetjes de vogelzang aan een vogel is toe te kennen. Aan de hand van afbeeldingen en geluiden werd dit aan de cursisten verduidelijkt.
Tot slot gaf Bert een interessante uitleg hoe men aan de hand van de vogelgeluiden tot broedvogelinventarisatie kan komen, een onderdeel van geluidenkennis welke vele zich niet zullen hebben gerealiseerd.

CD met vogelgeluiden Alle deelnemers kregen een CD met vogelgeluiden aangeboden doorwelke door hem vakkundig was gerealiseerd inclusief een fraaie omslag.

Materiaal voor de cursisten

Bevestiging inschrijving en details programma (Word 30 Kb)
Handout over achtergrond van vogelgeluiden zonder plaatjes (Word 59Kb) en met plaatjes (Word 3Mb)
Handout over kapstokken om vogelgeluiden te herkennen (Word 46 Kb) Dit materiaal staat hieronder uitgewerkt.
Lijst met deelnemers (Excel 32 Kb)
Streeplijst voor tijdens de excursies (Excel 69 Kb)

↸Samenvattingen van de lezingen

↸De syrinx - Een instrument op maat van hun virtuositeit

ML - Meidale Lip
LL - Laterale Lip
B - Longen

Het fonetische apparaat van de vogel is de syrinx. De toon wordt geproduceerd door twee trommelvormige membranen die trillen onder invloed van de uit de longen geperste lucht. De spieren rondom de syrinx laten toe de toonhoogte te regelen door de druk op die membranen te wijzigen. Bij de zangvogels, waarbij de syrinx het verst geëvolueerd is, zorgen niet minder dan zeven paar spieren voor deze toonregeling! Meer nog, men heeft geconstateerd dat de beide trommelvormige membranen volledig onafhankelijk van elkaar kunnen vibreren. Zo kan de vogel tezelfdertijd twee verschillende tonen produceren zonder harmonieus verband. In feite neemt elke membraan een ander stuk van de zang op zich. Zelfs alleen zingen vogels dus tweestemmig!

Geluid heeft als communicatiemiddel een groot voordeel ten opzichte van geur en zicht en gevoel en daarom is het de extra energieinspanning waard: het heeft een groot bereik, wordt relatief weinig gestoord door obstakels, geeft informatie over de richting zelfs bij slecht zicht.

↸Kapstokken

Zoals gezegd, in het tweede deel van de avond is tijd besteed aan wat "kapstokken" om vogelgeluiden te onderscheiden. Dat deel staat hierna uitgewerkt. Voor vragen over onderstaande informatie kunt uof

benaderen.

Mechanische geluiden

  • Klappen met de vleugels - Knobbelzwaan, Houtduif
  • Klepperen met de snavel - Ooievaar, Spreeuw
  • Vibreren met de staart of slagpennen - Watersnip, Brilduiker, Kleine Trap

Klanknabootsing - Vogels vernoemd naar hun roep

Vergelijkingen met voorwerpen

  • Blauwborst - Startmotortje
  • Braamsluiper - Kleppertjes, mitrailleurtje
  • Europese Kanarie - Deraillertje
  • Fluiter - Pingpongballetje
  • Heggenmus - Piepend wieltje, slijpsteentje
  • Koolmees - Fietspomp, zagen
  • Pimpelmees - (Ziveren)(tafel)belletjes
  • Roodborst - Klaterend bergbeekje
  • Winterkoning - Wekkertje (= alarmroep)
  • Spotvogel - Elastiekje dwz het uitrekken ervan, ballonetje dwz het nagelkrassen erop
  • Zwarte Mees - Fietspompje met valse lucht
  • Zwarte Roodstaart - Tegen elkaar knisterende kiezeltjes
  • Stop het geluid

Beroep of werkwoord

Ezelsbruggetjes

Herrieschoppers

Zinnetjes

  • Boomkruiper - Ik zit hoog-in-de-boom
  • Fitis - 't mooi weer maar morgen niet meer
  • Geelgors - Mama mama mag ik ijssssss
  • Glanskop - Pietje dèdèdè
  • Matkop - Pietje pèèèpèèèpèèè
  • Houtduif - Roe KOE koe koe koe   of   boe BOE zegt een koe
  • Koolmees - Zie die twee, zie die twee
  • Rietgors - (een twee drie) ik kan het niet
  • Scholekster - Piet te piet
  • Zanglijster - Pietje, Marie, Frederiek (en herhalingen)
  • Stop het geluid

Imitatie van andere vogels - lastig dus

  • Bosrietzanger - Alle (ook Afrikaanse) vogels
  • Grote Lijster - Eentonige verkorte Merel
  • Spotvogel - Alle zangvogels
  • Tuinfluiter - Snelle Merel, bijna niet af te stoppen
  • Zwartkop - Snelle Merel, kort met heldere jodelende eindfrase
  • Stop het geluid

Imitatie van andere dieren

  • Brandgans - Blaffende hond
  • Buizerd - Kat
  • Ekster - Dolfijn
  • Houtsnip - Kwakende kikker
  • Krekelzanger - Krekel (tja)
  • Meerkoet vrouw - Keffende hond
  • Meerkoet man - Springende gloeilamp
  • Sprinkhaanrietzanger - Sprinkhaan (juist)
  • Stop het geluid

Gebruik van werktuigen

  • Kleine Bonte Specht - Boomtak, metalen doosje van tv-antenne
  • Zwarte Specht - Boomtak
  • Grote Bonte Specht - Boomtak, nestkast, metalen doosje van tv-antenne (roffelduur 1 sec eerst sterker dan zwakker)
  • Stop het geluid