Sinds jaar en dag staat er een ooievaarspaal op een eiland in het Spookverlaat. Daar broedt ieder jaar een paartje ooievaars op. Na een aantal jaren succesvol broeden stopt telkens het succes. We zien dan nog wel dat er jonge ooievaars geboren zijn, maar die sterven na verloop van tijd. Om te kijken of dit iets met het nest te maken zou kunnen hebben, wordt de paal dan ‘gestreken’, naar beneden gehaald. De eerste keer dat we dit deden, stond het nest vol water. Het nest was helemaal dicht gestampt met uitwerpselen van de jaren daarvoor en liet geen water meer door.
Jonge ooievaars kunnen erg slecht tegen kou en nattigheid. De volwassen ooievaars kunnen de jongen wel een beetje beschermen tegen regen, maar ze kunnen niets doen tegen een met water gevulde nestkom.
Een paar jaar geleden was het weer raak. De jongen werden opnieuw niet groot. De paal moest weer naar beneden worden gelaten. Dat strijken was steeds een zware en gevaarlijke klus. De paal, zeker met een vol nest er op, is loodzwaar. Bij het dalen is het gewicht bijna niet te houden, ook al staan er tien knotters aan de touwen het neerlaten te begeleiden.
Vroeger stonden er achter de paal twee hoge bomen, die werden gebruikt om als een soort katrol te dienen, waardoor het proces nog enigszins beheersbaar bleef. Maar die bomen werden steeds slechter, gingen dood en verdwenen uiteindelijk helemaal.
Daarom bedachten de techneuten van de knotploeg, samen met Andries Kerkvliet van Binky Bouw, een oplossing. Een grote metalen stellage met een echte katrol moest ervoor gaan zorgen dat de paal bij het neerlaten maar één kant op kan, en dus keurig op de plek landt waar wij hem willen hebben.
In september vorig jaar werd de paal weer gestreken, om de bouw van de stellage mogelijk te maken. Met maar liefst twee Tirfor-lieren, bevestigd aan zware stronken van geknotte essen, lieten we de paal zakken. Maar de paal was zo zwaar, dat de stronken los kwamen en we toch weer geen controle hadden over de val van de paal. Gelukkig liep dit weer goed af, omdat alle knotters die hierbij betrokken waren, goed wisten wat ze deden. Maar hiermee was des te duidelijker dat er echt een stevige stellage nodig was.
Op 29 oktober 2021 werd de paal wat ingekort, om hem lichter te maken, en vervolgens met vereende krachten door maar liefst acht knotters van het eiland afgehaald.
In de werkplaats van Binky Bouw werd het plan voor de stellage in de maanden daarna uitgevoerd. Veel metaal, veel laswerk.
Op 18 december 2021 kwam
, onze wilgenvlechtspecialist, helemaal uit Drenthe over om in de metalen kooi, die bovenaan de paal moet worden bevestigd, een nieuw nest van wilgentenen te vlechten.
Knikkend nest
Op 31 december 2021 is het dan zo ver. De hefboomconstructie, nog verdeeld in diverse, nog net te tillen onderdelen (ruim 100 kilo per onderdeel), wordt samen met de opnieuw geverfde paal en het nest, teruggebracht naar het eiland. De mannen van Binky Bouw en een aantal knotters zorgen voor het vervoer, waarbij de shovel van Binky Bouw onmisbare diensten verleent.
Eerst moet er een noodbrug naar het eiland worden gelegd, om het laatste stukje van het transport, dat met menskracht moet worden uitgevoerd, mogelijk te maken.
Daarna worden alle onderdelen van de stellage, de paal en het nest met veel gehijg en gepuf naar het eiland gedragen. Daar gaan de mannen van Binky Bouw, geholpen door de meest technische mensen van de knotploeg, met de opbouw van de stellage beginnen. Het metalen grondframe wordt met acht houten palen van maar liefst drie meter lang in de veengrond verankerd. Daarna wordt de constructie op die voet geplaatst. Andries heeft alles perfect gebouwd, het past allemaal geweldig. Dan wordt de paal in de constructie gestoken en bevestigd.
En dan… kijken of alles zo werkt als bedacht. Dat blijkt het geval te zijn. Met slechts twee man kan de paal rechtop worden gezet en weer worden gestreken. Het werk is nog niet klaar, maar voor deze dag is er genoeg gedaan. Met een voldaan gevoel gaan de bouwers aan het eind van de ochtend genieten van de welverdiende soep.
Op 8 januari 2022 wordt het werk afgerond. Het nest wordt op de paal bevestigd en het geheel wordt voorlopig voor de laatste keer weer overeind getakeld met behulp van de katrol. Wat ooit een superzware en gevaarlijke klus was, is nu een stuk eenvoudiger en veiliger geworden.
En?
Maar hoe zit het nu met de ooievaars? Die waren gewend om ‘s winters ook regelmatig op het nest te komen, want dat is een veilige plek als ze gaan slapen. Sinds het strijken van het nest liepen ze wat ontheemd rond in de weilanden in de omgeving. Na verloop van tijd kwamen ze bijna niet meer in de omgeving van het eiland. Zouden zij nog wel terugkeren op het vernieuwde nest, of was deze -erg kostbare- investering van onze vogelwerkgroep voor niets geweest?
