De educatiecommissie van de VWG organiseerde diverse avonden en excursies voor niet-leden. Via advertenties in de regionale bladen werden ze aangekondigd. Hieronder treft u kort de activiteiten van het seizoen 2008 - 2009, met onderaan alle verslagen.

↸7 oktober 2008 Dinsdagavond
Opvang vogels in asiel - i.s.m IVN Alphen aan den Rijn

Op 7 oktober hield Lily Weerdesteyn, medewerkster van vogelasiel ‘de Wulp’ in Den Haag in de aula van het Groene Hartlyceum in Alphen a/d Rijn een boeiende lezing over het werk van het vogelasiel. Er worden in ‘de Wulp’ per jaar zo’n 7000 vogels binnengebracht door particulieren, maar ook door allerlei instanties. Uiteraard is de dierenambulance hoofdleverancier. Lily benadrukte dat het regelmatig om vogels gaat, die zichzelf naar alle waarschijnlijkheid nog goed hadden kunnen redden, maar die vanwege het hoge zieligheidsgehalte toch richting vogelasiel gaan. Haar devies luidde dan ook: ‘’laat zo veel mogelijk zitten of zwemmen en grijp alleen in als het echt niet anders kan, of als duidelijk is dat de vogel het zonder hulp niet redt.”
Van de binnengebrachte vogels is bij een beperkt aantal direct al duidelijk dat ze het niet zullen halen. Deze worden direct afgemaakt. Van de overigen wordt ongeveer 65% teruggeplaatst. Het proces van behandeling en verzorging werd tijdens de lezing uitgebreid toegelicht. Het leek soms wel om een ziekenhuis te gaan: eerste hulp, medicijnen, operaties, spalken, verzorging, voeding en drinken. Maar ook termen als bassins en volières vielen, dus we waren wel degelijk virtueel op bezoek in een vogelasiel.
Het asiel is zeven dagen per week geopend en telt 60 vrijwillige medewerkers, die in wisseldienst hun werk doen. Het werk wordt voornamelijk betaald uit donaties en giften.

Mocht je een keer een bezoek willen brengen aan het vogelasiel ‘de Wulp’ dan kun je telefonisch een afspraak maken voor een rondleiding.
Je vindt het asiel aan de Heliotrooplaan 15, in het park Meer en Bos. Het telefoonnummer is 070-3231568. Het is dagelijks geopend van 09.00 tot 17.00 uur. Van 15 maart tot 15 oktober is het vogelasiel ook 's avonds geopend.

Helaas was het enige minpuntje dat er nauwelijks tien belangstellenden op de lezing afgekomen waren. Wat je noemt een dieptepunt in de
Historie van de VWG. Maar we zullen maar denken: “de volgende keer beter!” In ieder geval geldt ook hier weer: de thuisblijvers hadden
Ongelijk!

↸19 oktober 2008 Zondagochtend
Vogelplas Starrevaart

Elf en een halve deelnemer (waarover later meer) en twee kinderen en drie en een halve begeleider (waarover later meer) hebben veel plezier beleefd aan de excursie naar de vogelplas Starrevaart, die op zondagochtend 19 oktober gehouden werd. De deelnemers hadden zich verzameld bij de parkeerplaats aan de Kniplaan en de begeleiders op de carpoolplaatsen Gemeneweg en A4, zodat aanvankelijk het idee bestond dat er geen interesse voor de excursie was. Niets bleek minder waar te zijn. Nadatzijn welkomstwoord gehouden had kregen we bij het bekende bankje een eerste impressie van de vogelbevolking van de plas. Vooral veel eenden en een grote groep Wulpen trokken de aandacht., die, zoals bekend, fluitend door het leven gaat, had verplichtingen elders. Dus hij blies de aftocht.

Krakeend en geoorde fuut

Een snelle fietser met helm ging voluit in de remmen. Hij wilde even weten wat er gaande was. Na enige uitleg bleek hij ook nog voorzien te zijn van een verrekijker, dus hij keek even mee. Toen we in de hut waren gearriveerd was hij ook nog present, maar al gauw fietste hij heen.

Voor de hut zwom en dook een brilduiker. Op het slik ondermeer een flinke groep Goudplevieren. En natuurlijk waren ook de pijlstaarten, de wintertalingen, de dodaars en de krakeenden goed te bekijken. Wat restte was een wandeling met een rijke variatie aan vogels. De zes baardmannetjes in de noord-oosthoek spanden daarbij wel de kroon. We mogen dus zeggen dat er sprake was van een geslaagde excursie, niet in het minst door de enthousiaste begeleiding vanen.

↸1 november 2008 Zaterdagochtend
Landelijke Natuurwerkdag

Gelukkig was het weer net te doen. Zie het fotoverslag.

↸20 november 2008 Donderdagavond
Spitsbergen / IJsseldelta - Herman van der Hart

Op deze avond nam Herman van der Hart (gerenommeerd vogelaar, reisbegeleider en natuurfotograaf uit Zalk) u mee naar speciale natuurgebieden. Voor de pauze liet Herman zien dat de IJsseldelta in eigen land (“zijn achtertuin”) bijzonder is om te verblijven en te bezoeken. Hij laat veel plaatjes zien van de verschillende biotopen in de vier jaargetijden en welke soorten vogels er dan te bewonderen zijn. Na de pauze is het eiland Spitsbergen aan de beurt geweest. Herman is daar tweemaal geweest en heeft daar met een boot omheen gevaren en heeft verschillende wandelingen gemaakt. Tijdens deze onderneming heeft hij prachtige plaatjes gemaakt. We bekeken gefascineerd zijn opnamen van Ivoormeeuwen, Jagers en andere op Spitsbergen broedende vogels.

Omdat Herman van der Hart ook een leuk verhaal wist te vertellen werd deze avond een van de hoogtepunten van onze jaarlijkse bijeenkomsten.

↸22 januari 2009 Donderdagavond
De Kauw - Achilles Cools

De Vlaamse Achilles Cools is bekend als de Kauwenman. Hij observeert al jaren lang deze mooie vogel en hij bekijkt alles met de ogen van een kauw om zo een beeld te krijgen van de wereld en wat daar in gebeurt. Hij heeft diverse boeken geschreven, waaronder de Kauwentuin en de monografie Kauwen in de Spiegel. Naast schrijver is hij ook beeldend kunstenaar. De vele beelden, schilderijen, aquarellen, etsen en tekeningen zijn over de hele wereld verspreidt.

In zijn kauwentuin kunt u rondwandelen. Het is heel leuk om het boek in de werkelijkheid te beleven. De kauwen vliegen om uw oren. Wilt u ook alvast een leuk voorproefje ga dan naar www.achillescools.be. Het gedetailleerde verslag is omgevormd tot een speciaal artikel over de Kauw.

↸14 april 2009 Donderdagavond
Ecuador en de Galapos eilanden

De ‘Darwinvinken’ stammen allemaal af van een soort van het Zuid-Amerikaanse vasteland. Waarschijnlijk blies een sterke wind een groepje oergorzen zo’n 570 duizend jaar geleden naar de eilandengroep. Ze specialiseerden zich er op verschillende soorten voedsel als zaden, insecten en fruit. De soorten van nu zijn vooral herkenbaar aan hun snavels.

Onder grote belangstelling (50, incl. 9 niet-leden) heeft Harm Heddema met een avondvullend programma een zaal vol met nieuwsgierige leden en niet leden geboeid. Kort besteedde hij aandacht aan het Darwinjaar. Het jaar 2009 kon voor onze vogelwerkgroep niet voorbij gaan zonder aandacht te besteden aan het feit dat Darwin belangrijk onderzoek heeft gedaan dat heeft geleid tot theorieën over een mogelijk geleidelijke ontwikkeling bij organismen. Harm vertelde over het verblijf van Darwin op de Galapagos eilanden bij Ecuador. Begin 19e eeuw zijn de eerste ideeën over een mogelijk geleidelijke ontwikkeling van soorten (aangepast aan de veranderende omgevingsfactoren) door Darwin op papier gezet. Harm liet mooie plaatjes zien van Ecuador waar hij met zijn zoon doorheen was gereisd. Prachtige plaatjes van onder andere de nevelwouden. Ook plaatjes van de Galapagos-eilanden met haar unieke fascinerende dierenwereld. Leguanen, zeeleeuwen, fregatvogels, de Blauwvoet Jan-van-Genten en de overbekende reuzenschildpadden.

Na de presentatie werden er veel vragen aan Harm gesteld. Een van die vragen was: “Wanneer is het de beste tijd om te gaan?” Harm bedacht zich geen moment en zei scherp: Heb je geld en tijd……boek en ga!!!

Er zijn ook enkele vragen blijven liggen. Harm heeft snel de antwoorden doorgespeeld en hieronder zijn die te lezen.

Wat is een nevelwoud?

Een nevelwoud is een specifiek soort regenwoud dat zich tegen een berghelling bevindt en voornamelijk op het Zuid-Amerikaanse continent voorkomt. Zoals de naam al aangeeft is een nevelwoud, dat zich over het algemeen tussen de 1500 en 3000 meter hoogte bevindt, met hoge regelmaat in nevelen gehuld. Deze ontstaan als warme lucht uit lager gelegen gebieden botst tegen de steile berghellingen en daardoor stijgt. Bij het stijgen condenseert het vocht in de lucht tot fijne druppeltjes: de nevel. Nevelwouden kennen door hun hoge vochtigheidsgraad een heel specifieke flora, boomtakken en stammen zijn meestal behangen met dikke pakketten van mossen, varens, bromelia’s en orchideeën. Nevelwouden in Midden-Amerika vormen onder andere het leefgebied van de Quetzal. Bekende nevelwouden zijn het Mindo Cloud Forest in Ecuador en Monteverde in Costa Rica.

Wat is de grootte van de Galapagos-eilanden?

Bron onbekend

Waar moeten we "Vogels kijken?"

De checklist van de Galapagos is slechts 120 soorten groot, maar er zitten dan wel 23 endemen en ook nog eens 4 bijna endemen bij. Bij de landvogels zitten uiteraard de fameuze Darwinvinken, die in werkelijkheid eigenlijk gorzen blijken te zijn (zie ook schema boven). Alle vogels blijken als andere dieren verbazingwekkend tam, erg handig bij fotograferen!

↸19 april 2009 Zondag
De Wilck

Op zondag 19 april 2009 was er een publieksexcursie in De Wilk welke werd bijgewoond door 15 belangstellende waaronder 10 niet leden.,enfungeerde als gidsen. Zij wisten de deelnemers op enthousiaste wijze uit te leggen wat de Vogelwerkgroep als doelstellingen heeft in het gebied waar de excursie plaats vond.

Watersnip

Voor niet leden is het altijd weer een verassing om te vernemen dat er door de leden zoveel activiteiten worden verricht om er voor te zorgen dat we met name de weidevogels zoveel mogelijk trachten te beschermen. Uiteraard werd er dieper ingegaan op de historie van het gebied en hoe het thans beheerd word. Onder de deelnemers bevond zich ook de nieuwe boswachter van dit gebied. Zij tracht zoveel mogelijk op alle fronten kennis te vergaren en is van plan om in de toekomst ook excursies in ons vogelwerkgebied te organiseren. Wellicht zal daarbij een beroep gedaan worden op de grote kennis welke vele leden van onze vereniging hebben weten te vergaren.

Er zijn op deze prachtige voorjaarsdag zo’n 42 soorten waargenomen waaronder een groep Watersnippen die een fraaie vliegshow weggaven. De Grutto’s lieten zich eerst niet erg horen en zien maar dat haalde ze gelukkig in het laatste uur van de excursie ruim in. Jonge Kieviten waren er ook te bewonderen wat voor sommige mensen voor het eerst was. Er waren vele Veldleeuweriken te horen, zien is niet gelukt daar er zo hoog boven in de lucht niets viel waar te nemen vanwege het niet scherp kunnen kijken.

De deelnemers deelde na afloop mee dat ze weer heel wat wijzer geworden waren.

↸21 april 2009 Donderdagavond
Tiengemeten

De heer Gerwin Geertse van Natuurmonumenten van de Beheerseenheid Haringvliet, Krammer en Volkerak hield een boeiende lezing over het eiland Tiengemeten voor 41 toehoorders, waarvan 7 niet leden. Aan de hand van een presentatie en een filmpje werd ons duidelijk gemaakt wat de plannen zijn om het eiland terug te geven aan de natuur.

In 1997 woonden er 6 boeren in de binnendijkse polder van Tiengemeten, in die tijd ontstonden er plannen om het eiland voor andere doeleinden te gebruiken. Men heeft indertijd onder andere gedacht aan een vliegveld, een kerncentrale of een slibdepot. Gelukkig is dat allemaal niet doorgegaan op dit rustgevende eiland in het Haringvliet op zo’n 30 km van de drukke Randstad. In 1998-1999 is de definitie-fase van het project Tiengemeten begonnen.

Het eiland heeft een oppervlakte van 1040 ha en is reeds vanaf 1750 gedeeltelijk ingepolderd op een kale zandplaat, maar het heeft wel een buitendijks gedeelte. Dit buitendijkse gedeelte, de Blanke Slikken, is dus nooit ingepolderd. Hier kwam veel Riet voor, welke van een goede kwaliteit was, doordat dit Riet door de getijdenwisseling van zout en zoet water. Dit was in de tijd voordat de Deltawerken uitgevoerd waren. Het Riet werd daarom vooral gebruikt voor woningen en boerderijen. Na het gereedkomen van de Deltawerken werd de getijdenwisseling aanzienlijk minder, dat is nu ca. 30cm, en wordt nu beïnvloed door de waterverbindingen met Rotterdam. Daar dit een getijdenwisseling van zoetwater is, is dit een zeldzaam gebied geworden met een relatief groot oppervlak. Doordat het eiland zo hoog ligt komt het maar enkele malen per jaar voor dat het overstroomt (deze winter 3x, het jaar daarvoor 5x). Daarom heeft het “lek prikken” van het eiland geen zin. Men is indertijd begonnen om het bemalen van de polders te stoppen. Hierdoor ontstonden er kommoerassen. Dit proces werd nog bevorderd door een kreek te verbinden met het Haringvliet, waardoor er meer water over het eiland kan stromen. De kade is weggehaald, het maaiveld is verlaagd, zo is de inter-getijden- werking op het eiland gerealiseerd. De oude polder, zo heet deze overigens nog steeds, heeft men intact gelaten en wordt gebruikt om de vroegere cultuur, het verbouwen van gewassen, weer terug te brengen.

Het basis ontwerp van het eiland is geworden:

Wildernis, met slikken, hier is geen beheer, door een kreek is er inter-getijdenwerking.

Weelde, kommoeras, met enig beheer.

Weemoed, oudste gedeelte, historie versterken, intensief beheer zoals 200 jaar terug

Het eiland is in 2007 in bovenvermelde configuratie opgeleverd. Men kon echter de kreek niet doorsteken, daar het broedseizoen in volle gang was. Toen de tijd aangebroken was om het wel door te steken ontdekte men een ander obstakel: de plaats waar men de kade wilde weg-halen omvatte zeldzame varens. Deze heeft men in zijn geheel 150 meter verplaatst en dat gaf gelukkig een positief resultaat.

Vogels van Tiengemeten

Goudplevier

Men houdt maandelijkse tellingen, die uitgevoerd worden door vrijwilligers, eventueel bijge-staan door medewerkers van Natuurmonumenten. Bijzonder is het grote aantal Wintertalingen (zo’n 2000 stuks). Dat is de meest voorkomende eendensoort overigens. Pijlstaarten komen ook ruimschoots voor (400 tot 500 stuks). Kieviten zijn ruimschoots aanwezig gebleven ondanks dat er veel bouwgrond is verdwenen. Verder komen de Goudplevier, Wulp, Grutto veel voor, maar ook de Bosruiter, Krombekstranloper , Kleine Strandloper, Strandplevier, Bokje en Rose Grutto.

Bijzonder is het Porseleinhoen met 3 broedparen en de Steltkluut met 4 broedparen. Alleen deze laatste had de nesten dermate dicht bij de oeverrand geplaatst dat bij waterverhoging de nesten wegspoelden. Verder komt voor de Kwartelkoning en de Veldleeuweriken met 91 broedparen. Ook te zien is de Visarend, Slechtvalk, Dwergmeeuw en Cetti’s Zanger.

Een prima voorbereiding voor de excusie van zaterdag!

Internet: Vroege vogels over Tiengemeten (2008), Foto's en info van Natuurmonumenten

↸25 april 2009 Zaterdag
Tiengemeten

Het vertrek van de deelnemers startte om 6.30 uur vanaf de carpoolplaats bij de N11 en 6.45 uur vanaf de verzamelplaats bij de A4. Aan belangstellenden was geen gebrek: er hadden zich 32 deelnemers gemeld, waarvan 25 leden en 7 publieksdeelnemers. Om ongeveer 7.40 uur was iedereen compleet bij de aanleg van de pont.

Het was nog behoorlijk fris en er stond zelfs een matige en frisse wind. Maar dat werd al snel vergeten bij het waarnemen van de vele ganzen op de weiden naast de toegang tot de pont. Bovendien vlogen er wat mooie vogels, zoals de grote bonte specht en de bruine kiekendief vlak langs de groep mensen die stonden te wachten. Toen de schipper gearriveerd was, werd de motor van de pont gestart en konden de wachtende eilandgangers aan boord.

Na aankomst gafvoor de laatste maal als lid van de educatiecommissie enkele instructies.enwaren niet aanwezig, maar deze drie aftredende commissieleden hadden de afgelopen jaren fantastisch werk verricht. Zo ook met deze laatste, door hen georganiseerde publieksexcursie in samenwerking met de ledenactiviteiten. Maar dit even ter zijde.

Groenpootruiter

De groep deelnemers werd in twee groepen gesplitst. De eerste indruk van het eiland was een wat macaber aangezicht bij het zien van de verlaten en vervallen oude boerderijen. Het leek wel of de oude bewoners overhaast het eiland verlaten had en waren vertrokken naar andere oorden.
Op de voorlichtingsavond was dit al verteld. We liepen eerst langs een rijtje nog bewoonde huisjes en arriveerde in de nieuw gecreëerde natte polder, Weelde genaamd. Hier werden veel kluten en een diversiteit aan eendensoorten waargenomen. Hieronder bevond zich een aanzienlijk aantal zomertalingen. Heel aangenaam was wel dat weldra twee steltkluten landden. De dag was al goed, maar zo’n start was wel bijzonder.

Er zaten opvallend veel veldleeuweriken op het eiland, maar tijdens de wandeling kwamen ook steltlopers zoals de groenpootruiter, zwarte ruiter, grutto, tureluur en scholekster aan bod. Een paar geoorde futen in zomerkleed was voor sommigen echter nog steeds niet genoeg. “Waar blijven de blauwborsten nou?”, luidde telkens weer de vraag. Slecht enkelen hadden een exemplaar waargenomen.

Regenwulp

Halverwege de wandelroute op de oostelijke helft van het eiland kruisten de twee groepen elkaar, nabij de polder Weemoed. Er werd wat informatie uitgewisseld en na een korte pauze trok de groep verder. Het was inmiddels mooi en zonnig weer geworden. Bij een ruïne van een boerderij vlogen veel boerenzwaluwen en enkele ringmussen rond. In de direkte nabijheid zat ook nog een tapuit.

Rond het middaguur arriveerden we weer bij de aanleg van het pontje. Daar werden we nog getrakteerd op een toegift van grasmussen, twee zwartkopmeeuwen en een regenwulp. Nadat we met de pont van 13.30 uur het eiland verlieten, besloot een groepje deelnemers om nog even rond te snuffelen in de riet- en slikvelden ten westen van het ponthaventje. Daar volgde een toetje met aardbijen, of liever gezegd ook met slagroom erbij. Op een pad met slechts enkele meters afstand zat een draaihals! Deze was blijkbaar zó blij met onze aandacht, dat hij geruime tijd bleef zitten en zich uitvoerig liet bekijken. Daar hadden wij op onze beurt natuurlijk weer geen moeite mee. Verrukt liepen we weer terug naar de auto’s. Deze excursie was weer zeer geslaagd.