Landschapsonderhoud

Landschapsonderhoud doe je niet alleen ter vergroting van de natuurwaarden, maar ook ten behoeve van de natuurbeleving van de medemens. Daaraan moest ik half juli vorig jaar denken toen we met een paar vrijwilligers het wandelpad over de Kruiskade aan het maaien waren. Het pad vrijmaken van de overhangende begroeiing. Zo kunnen de mensen weer lekker wandelen, genietend van de mooie natuur. Goede mensen, rustige natuurliefhebbers, daar doe je het voor. Toch zijn het vooral de slechte mensen die de knotters extra werk bezorgen. Zo was het informatiebord bij de toegang van het paadje naar ‘Amalia’ door vandalen omgetrokken. Zomerklusje: zet het informatiebord weer rechtop.

Het maaien van het eilandje en het veldje voor de vogelhut, een ander jaarlijks terugkerend zomerklusje, leverde onder de hut een berg lege flessen en blikjes op, achtergelaten door luie donders, te beroerd om het afval even in een prullenbak te deponeren.

Het principe van een knuppelbrug

Er zijn nare mensen, die niet genoeg hebben aan een ‘paalkampeerplekje’ en die midden op de Kruiskade, vlakbij de boerderij van De Frankrijker, een mini-camping menen te moeten beginnen: een grote tent met veel plastic er omheen, vuurplaatsen en zwerfvuil. Lekker verscholen in het bos maken ze er al jaren een zooitje van, tot grote ergernis van de knotploeg. Daarom hebben wij in overleg met Staatsbosbeheer (SBB) geregeld dat het gedeelte van de kade, waarop zij kampeerden, wordt opengesteld voor wandelaars. Om het wandelpad over de Kruiskade te verlengen moesten drie bruggen worden aangelegd. Op verzoek van opzichter van SBB namen wij de bouw van één van die bruggetjes voor onze rekening. Het wordt een knuppelbrug, gemaakt van streekeigen hout. De knotters zijn nu dus ook al bruggenbouwers geworden, weer een leuke nieuwe klus!

Knuppels voor de knuppelbrug

Voor het zover was, moesten er echter eerst de nodige ‘knuppels’ voor het bruggetje bijeen gezaagd worden. Gelukkig waren we vorig seizoen al begonnen met het maken van een essenhakhoutbosje. Daarmee gingen we het allergrootste gedeelte van dit nieuwe seizoen door. De essen leverden mooie rechte stammetjes, die zeer goed als ‘knuppels’ voldeden. Pas ver in het seizoen waren we klaar met het bosje. Er staan nu nog maar een paar bomen (wat essen, populieren en berken), verder is alles teruggezet. De stobben moeten nu weer mooi gaan uitlopen.

Eerst de liggers, werk voor èchte mannen

Op 11 februari jl. begonnen we dan eindelijk aan de bouw van de eerste brug, die een kleine 10 meter sloot moet overbruggen. We hadden vooraf een vijftal minimaal 11 meter lange essenboomstammen uitgezocht, die we met vereende krachten en het nodige pionierswerk over de sloot trokken. SBB heeft in deze periode contact gelegd met de betrokkenen in de omgeving.

De eerste ligger over de sloot

Op 25 februari jl. is het werk voortgezet werden de steunpalen via allerlei ingenieuze bedenksels en met veel acrobatenwerk in de sloot geplant. Een spectaculaire klus. De week er op werd met hulp van de Lions de laatste zware ligger, een essenstam van naar schatting ruim 400 kilo, uit het bos getild en op zijn plaats gelegd. De laatste knotdag konden we de bouw van deze oerbrug helaas niet afmaken; dit zal wel weer een zomerklusje worden.

Natuurwerkdag

Er zijn overal in ons land goede mensen die zich, al dan niet incidenteel, met natuurbeheer bezighouden. Inmiddels doet de knotploeg jaarlijks mee aan de Natuurwerkdag. Op die dag (dit seizoen 5 november 2005) begeleiden onze knotters mensen die ook wel eens een dagje in de natuur willen werken. Een verslag van deze zeer geslaagde dag heeft in de december-Braakbal gestaan.

Trouwe mensen - Lions

Verder helpen de Lions ons elk seizoen wel één of twee keer. Dit seizoen gebeurde dat op 12 november 2005 en op 4 maart 2006. Er werd veel werk verzet, met name aan de wilgen vooraan de Kruiskade, in de buurt van de vogelhut.

Heien met precisie, en vooral gewicht

Nieuwe mensen - Workmate

Daarnaast heeft de knotploeg zich aangemeld bij een
nieuw initiatief, Workmate geheten. Dit is een organisatie die vrijwilligersorganisaties en mensen die eens een keer vrijwilligerswerk willen doen, bij elkaar brengt. Eén van de goede doelen is landschapsbeheer, en via Landschapsbeheer Zuid-Holland zijn wij op de hoogte gekomen van deze mogelijkheid. Voor ons heeft dit meeknotten van vrijwilligers buiten de vereniging het voordeel, dat we aan educatie (en het enthousiasmeren voor landschapsonderhoud) doen, en de kans aanwezig is dat sommigen van de aanmelders het misschien wel zo leuk vinden, dat het vaste knotters worden. We kunnen inmiddels best wat vers (en jong) bloed gebruiken. De eerste keer dat er via Workmate mensen kwamen meeknotten, was op 9 januari 2006. Drie vrouwen en een jongetje, die heerlijk gewerkt hebben. Workmate stuurde een journalist en een fotograaf mee, om de heugelijke start vast te leggen. Ook op 4 maart jl. hadden we twee gastknotters van Workmate.

Het 'wegdek' wordt aangelegd

Reizende mensen - Werkexcursies knotten

Een aantal andere natuurbeheerders hebben we dit seizoen buiten ons eigen territorium ontmoet. De knotploeg toonde zich namelijk erg reislustig. Zo werd onder de vlag van de jubileumviering gewerkt in het Naardermeer (op 10 september 2005) en in de Biesbosch (17 december 2005). Die werkexcursies werden georganiseerd voor een breder VWG-publiek dan alleen knotters, en zo konden andere leden ook eens ervaren hoe leuk landschapsbeheer is. Van beide gebeurtenissen heeft u in eerdere Braakballen verslagen kunnen lezen.

Een derde uitstapje buiten het werkgebied werd veroorzaakt door een hulpverzoek van een collega-knotploeg uit Zoeterwoude/Zoetermeer e.o., Vrij-Wilg. Deze groep was benaderd door een oude boerin uit Weipoort, die haar erfbeplanting en wat geriefhout altijd zelf, met behulp van haar zoon, had onderhouden. Deze zoon was echter omgekomen bij een auto-ongeval. Daarom was er groot achterstallig onderhoud. De collega’s konden dit werk er niet meer bij doen tijdens hun reguliere knotdagen, en zochten daarom hulp van anderen. Naast vele andere knotters (25 in totaal) van heinde en verre waren wij op 12 december jl. met 7 man present. We verrichten erg veel werk. Het was leuk om ook eens van dichtbij mee te maken hoe andere knotters te werk gaan. En wat bijzonder opviel, was het prachtige en zeer goede gereedschap waarmee Vrij-Wilg werkt. Daar steken onze spullen toch maar erg magertjes bij af. Omdat we ook met hun gereedschap mochten werken, viel ons op hoe gemakkelijk het werk gaat als je spullen goed zijn. Eén van de mooiste werktuigen was een Hayauchi-stokzaag.

Hayauchi-stokzaag

Zonder veel moeite kun je daarmee hoge, dikke takken afzagen. We hebben van deze superzagen meteen maar twee exemplaren aangeschaft. De eerste keer dat deze zagen werden ingezet en meteen hun nut bewezen, was bij onze klus in januari in de Natuurtuin. Daar knotten we zo nu en dan één keer per seizoen, om onze vriendenen(behalve natuurtuinbeheerders ook collega-knotters) te helpen. De belangrijkste klus was dit keer het verwijderen van een enorm grote en hoge boom, die veel licht in de tuin wegnam. Daar zijn veel knotters, ondanks de inzet van de motorzaag, een flink gedeelte van de ochtend mee bezig geweest. Verder werden nog enige kleinere bomen gerooid of gesnoeid, een aantal wilgen geknot en wat houtrillen opgeknapt.

Het vierde kijkje buiten de deur, in een essenhakhoutbos bij Wijk bij Duurstede, was bedoeld om de knotters te laten zien hoe zo’n type bos er uit gaat zien na vele jaren onderhoud, en om wat van de ervaringen van anderen over dit beheer te leren. Deze studiereis annex knotdag op 18 februari jl. was uiteindelijk vooral leerzaam om er achter te komen hoe dingen niet moeten. Met een grote groep mensen -ruim 45 knotters, waarvan 15 van ons- werkten we in een veel te klein stukje bos. Dat was bovendien al jaren niet onderhouden, zodat er veel te hoge stammen op de essenstobben stonden. En dan was er bij de plaatselijke knotploeg ook nog eens geen echte opperknotter (zoals bij ons), die de leiding stevig in handen had. Men deed maar wat. Dat leidde al gauw tot een aantal vervelende incidenten. [...] Bij onze knotgroep zijn er tot op heden eigenlijk nooit ernstige incidenten geweest. Laten we van deze ochtend echter leren dat we steeds alert moeten blijven op de veiligheid van ons zelf, van collega-knotters en van omstanders.
Overigens waren ook de houtrillen op deze locatie ons een doorn in het oog: er werden gewoon takken op hopen gegooid zonder ze te knippen of goed te stapelen.

André en zijn voorbeeld-ril!

Daardoor lag het hele bos vol met bergen houtafval. Het was zo erg dat André besloot om een voorbeeld-ril achter te laten. Helaas moesten we ook veel mooi essenhout achter laten.
De plaatselijke knotgroep gebruikt nauwelijks hout, zodat mooie stammen liggen weg te rotten. De openhaard-bezitters van onze knotgroep konden het bijna niet aanzien.

Seizoensstart

Een uitstapje van geheel andere aard voor de vaste kern van de knotploeg bestond uit een supergezellig etentje in Noordwijk op 17 september 2005, als seizoensstart en ten behoeve van de teambuilding. De commissie landschapsbeheer wilde hiermee in het jubileumjaar de harde werkers eens extra in het zonnetje zetten.had een mooie wandeling door de Noordwijkse duinen uitgezet, en daarna werd er in een gezellige ambiance “gewokt”. Wat een prima ploeg mensen is het toch, als je de club zo eens bij elkaar aan tafel ziet zitten. Allemaal verschillend in karakter en achtergrond, maar door het samenwerken in de natuur inmiddels hecht verbonden.

Lekker versnipperen

Eindsprint

En aan het eind van het seizoen volgde weer de eindsprint. Elk seizoen duurt eigenlijk te kort voor alle klussen die op de verlanglijst staan. Gedurende het seizoen hadden we al wat werk aan de erfbeplanting van onze gastheerverricht. Op de laatste reguliere knotdag van het seizoen, 11 maart jl., hebben we dit karwei afgemaakt, waarbij de afkomende takken door de mega-versnipperaar van(met dank aan zijn werkgever firma De Wit) verhakkeld werden. De houtsnippers werden uitgespreid over het pad naar de vogelhut, zodat de vele goede mensen die daarvan gebruik maken, weer zonder moddervoeten de hut kunnen bereiken.

Cijfers

Kruiwagens vol snippers!!

We hebben dit seizoen op 46 verschillende dagen gewerkt, en daarmee hebben we in totaal 416 vrijwilligersdagen aan landschapsonderhoud besteed (werkdagen maal aantal vrijwilligers op de betreffende dag). Er werd ongeveer 60 kuub gezaagd en meestal ook gekloofd hout verkocht (en er werden nog wat kuubjes aan eigen mensen weggegeven). Verder werd er ongeveer 70 kuub hout geoogst, wat we volgend jaar weer deels hopen te verkopen om de kas van de VWG een beetje te spekken. Al dat werken kostte onder andere ontelbare zweetdruppeltjes en 113 liter erwtensoep.

Mee knotten kan, lees meer over een ochtend knotten en kom eens kijken op een zaterdagochtend!