Kleine zwanen en Rijnwoude

Het wintergebied van de kleine zwaan

Vanaf de toendra's, het noorden van Rusland net boven de poolcirkel waar zich hun broedgebieden bevinden, verzamelen duizenden Kleine Zwanen zich in de Petsjoradelta. Dit is het gebied waar in de herfst van 1994 een grote olieramp heeft plaats gevonden, enkele honderden meters ten zuiden van Nova Zembla. Het is in dat gebied waar zij nog volop hun voedsel wortelknolletjes van fonteinkruid, kunnen vinden. Maar zo in de loop van september gaat de tijd dringen, het wordt met de dag kouder en vooral de lichtintensiteit wordt er snel minder. Het is nu ongeveer 4 maanden geleden dat zij hier arriveerden om er in die korte tijd te broeden en hun jongen groot te brengen. Over twee maanden wordt het er nauwelijks nog licht. Dan, in de tweede helft van september, neemt de trek naar het zuiden een aanvang. Na een tussenstop in de Baltische staten arriveren zij begin oktober in ons land en zijn in Rijnwoude vanaf het midden van die maand de eersten aanwezig. Hier worden soms 300 à 400 exemplaren voedsel zoekend op de gerooide aardappel- en bietenakkers aangetroffen waarvan de resten tot voedsel dienen. Nadat deze akkers zijn omgeploegd gaan zij de graslanden bezoeken. In tegenstelling tot onze Knobbelzwanen, gaan zij ons eind februari weer verlaten om hun broedgebieden weer op te zoeken. De temperatuurverschillen in die gebieden zijn zeer extreem. Zo werden in de zomer van 1998 temperaturen van boven de 30 graden Celsius gemeten. In de winter 1998-1999 zakten de minimumtemperaturen er tot ca. -50 graden Celsius,

Elke keer als een groep kleine zwanen arriveert, krijg je een emotionele begroeting te zien, ik word er zelf ook warm van. Met trillende vleugels, gestrekte nekken, danspasjes en zwanengejubel worden de nieuwkomers verwelkomd. Na een minuutje of zo gaan ze allemaal weer eten.

Tot nu toe zijn meer dan 1000 Kleine Zwanen van blauwe- en gele halsringen voorden, waarop met cijfers en letters codes zijn aangebracht. Leden van de Vogelwerkgroep Koudekerk/Hazerswoude e.o. trachten deze codenummers met verrekijkers en telescopen van de ringen af te lezen en geven deze door aan instanties die zich met onderzoek bezig houden. Doel van dat onderzoek, waarin internationaal wordt samengewerkt, is inzicht te krijgen in habitat gebruik, ontrafelen van de trekroutes en timing van de trek, broedsucces en leeftijdbepaling van de geringde exemplaren. De meeste van hen vliegen via Noord Duitsland, Polen en de Baltische staten terug.